مدل‏سازی پویای سیستم سد و آب‏های زیرزمینی به منظور مدیریت بهینه آب (مطالعه موردی: سد گلک)

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

چکیده

امروزه در کنار بحران آب، با کمبود مدیریت بهینه منابع آب بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک نیز مواجه می‌باشیم. افزایش روزافزون نیازهای آبی، محدودیت منابع آبی و اصل پایداری در مدیریت آن، تأمین آب کلیه نیازهای موجود را غیرممکن می‌سازد. لذا به منظور تأمین و عرضه آب با اطمینان‏پذیری بالا و رعایت اولویت‏های تخصیص به صورت شرب، حقابه کشاورزی، محیط زیست و صنعت نیاز به برنامه‌های دقیق و کامل می‌باشد. در این مقاله، اثرات سد مخزنی گلک در جمع­آوری جریان‌های سیلابی در زمان‌های بارندگی، تأمین نیازهای منطقه و همچنین تغذیه آبخوان آبرفتی دشت پایین­دست بررسی گردیده ‌است. مطالعه نتایج پس از محاسبه در‏صد تأمین حجمی نیازهای مختلف و منبع تأمین آن‏ها، حاکی از آن است که با احداث سد تغذیه‌ای گلک و با تأمین صد در صد نیازهای شرب، صنعت، و کشاورزی از طریق منابع آب زیرزمینی، می‌توان بیلان منابع آب زیرزمینی منطقه را به 57/0 رساند که این در نتیجه تزریق سالانه 2 میلیون متر مکعب از طریق پخش سیلاب می‌باشد. همچنین بر اساس یافته‌های این پژوهش مشخص گردید که پس از ایجاد مدل یک سد در محیط VENSIM به راحتی می‌توان اثر سیاست‌های بهره‌برداری و مدیریتی مختلف را بر نحوه تخصیص منابع آب آن سد مشاهده کرده و بر اساس آن تصمیمات لازم را اتخاذ نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

System Dynamics Modeling of Dam and Groundwater for Optimal Water Management (Case study: Golak Dam)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Alami
  • Saeed Farzin
  • Mohammad Hossain Ahmadi
  • Behzad Aghabalaee
Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water resource management
  • System dynamics
  • Vensim
  • Golak dam
  • Groundwater

 

[1]        Forrester, J. W., "Principle of System", Wright-Allen Press, Cambridge, MA, 1968.
[2]        Sterman, J., "Business Dynamics: Systems Thinking for a Complex World", Irwin/Mc Graw-Hill, 2000.
[3]        Senge, P. M., "The Fifth Discipline, the Art & Practice of the Learning Organization", New York: Currency Doubleday, New York, 1990.
[4]        Ackoff, R. L., "Progress in Operations Research", John wiley & sons, New York, 1969.
[5]        Simonovic, S. P., "World Water, A Tool for Global Modelling of Water Resources", Canadian Journal of Civil Engineering, 2001, 18 (3), 6-12.
[6]        Simonovic, S. P., "Canada Water, A Tool for Modelling Canadian Water Resources", Presentation at the Canadian Commission for UNESCO (CCU), Annual General Meeting, 1-2 Ottawa, 1-2 March, 2003.
[7]        Simonovic, S. P., Ahmad, S., "System Dynamics Modelling of Reservoir Operation for Flood Management", Journal of Computing in Civil Engineering, 2000, 14 (3), 190-198.
[8]           Chen, C. H., Liu, W. L., Liaw, S. L., "Development of a Dynamic Strategy Planning Theory and System for Sustainable River Basin Land Use Management", Science of the total Environment, 2005, 346 (1), 17-37.
[9]           Winz, I., "A System Dynamic Approach to Sustainable Urban Development", the23rd International Conference of the System Dynamics, Boston, USA, January, 2005.
[10]         Madani, K., Mariño, M. A., "System Dynamics Analysis for Managing Iran’s Ayandeh-Rud River Basin", Water Resources Management, 2009, 23 (11), 2163-2187.
[11]     صادقی، ن.، ابریشمچی، ا.، تجریشی، م.، "مدل‏سازی بهره‏برداری از مخزن به منظور کنترل سیلاب، استفاده از روش تحلیل دینامیک سیستم"، اولین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران، 23-22 اردیبهشت، 1383.
[12]     جلالی، م. ر.، افشار، ع.، "شبیه‏سازی پویایی سیستم تولید انرژی برقابی"، اولین کنفرانس سالانه مدیریت منابع آب ایران، دانشکده فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران، 27-26 آبان، 1383.
[13]     صلوی‏تبار، ع.، ضرغامی، م.، ابریشمچی، ا.، "مدل پویایی سیستم در مدیریت آب شهری تهران"، فصل‏نامه علمی پژوهشی آب و فاضلاب، 1385، 59، 28-12.
[14]    گلیان، س.،  ابریشمچی، ا.، تجریشی، م.، "تحلیل سیاست‌های بهره‌برداری از منابع آب در حوضه آبریز با روش پویایی سیستم"، فصل­نامه علمی-پژوهشی آب و فاضلاب، 1384، 70،80-63.
[15]    مهندسین مشاور لار، "گزارش تلفیق منابع آب حوضه آبریز کویر لوت، بیلان آب محدوده مطالعاتی حصاروئیه"، مهندسین مشاور لار، 1389.
[16]         Zarghami, M., Akbariyeh, S., "System dynamics Modelling for Complex Urban Water Systems: Application to the City of Tabriz, Iran", Resource, Conservation and recycling, 2012, 60, 99-106.