ارزیابی اجرای آبگذر اصلاحی جاده میان‌گذر بر اکوسیستم دریاچه ارومیه با استفاده از روش‌های دینامیک سیالات محاسباتی و تحلیل مکانی

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

2 گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در خاورمیانه می‌باشد. در سال‌های اخیر تغییرات اقلیمی، کمبود بارندگی، افزایش سطح زیر کشت اطراف دریاچه، احداث سدهای گوناگون در بالادست حوضه آبریز دریاچه و عوامل مختلف دیگر، همگی شرایط دریاچه را از لحاظ زیست‌محیطی، هیدرولیکی، کیفیت آب و رسوب‌گذاری به شرایط بحرانی نزدیک کرده‌اند. در این روند نزولی شرایط دریاچه، احداث میان‌گذر به عنوان یک مانع در برقراری ارتباط طبیعی بین دو بخش شمالی و جنوبی، بر پارامترهای کمی و کیفی جریان آب در دریاچه تأثیر داشته است. با تغییر شرایط جریان احتمال تغییر کیفیت آب در دو قسمت وجود دارد. بنابراین یکی از پارامترهای مؤثر در مطالعه و شبیه‌سازی دریاچه، مدل‌سازی وضعیت جریانات و تراز سطح آب آن است. از این رو، در مطالعه حاضر با استفاده از مدل دینامیک سیالات محاسباتی به شبیه‌سازی الگوی جریان و توزیع شوری با هدف بررسی رفتار هیدرودینامیک و اثرات احداث میانگذر در دریاچه ارومیه پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل با اندازه‌گیری‌ها و نتایج مطالعات پیشین مورد مقایسه قرار گرفته‌اند. ارزیابی‌ها حاکی از تطابق خوب بین نتایج مدل و مقادیر اندازه‌گیری‌شده می‌باشد. علاوه بر این، شبیه‌سازی توزیع شوری در دریاچه برای یک دوره یک‌ساله انجام گرفته و وجود میان‌گذر در توزیع زمانی و مکانی شوری آب آن بررسی شده است. در نهایت جهت اصلاح گردش جریان و هیدرودینامیک دریاچه، آبگذرهایی در طول میان‌گذر با بازشدگی‌های متفاوت پیشنهاد و سپس به ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سناریوهای ارجح مدل‌سازی هیدرودینامیکی پرداخته شده است. خروجی مدل‌های تهیه شده نشان می‌دهد که گزینه‌های پیشنهادی در تغییر سرعت آب و توزیع شوری در مناطق حساس تأثیر معنا‌داری ایجاد نمی‌کنند و از نظر الزامات زیست ­محیطی اثرات اکولوژیکی بر منطقه، قابل قبول می­ باشند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation the Impacts of Causeway Remedial Actions on Urmia Lake Ecosystem Using Computational Fluid Dynamics and Spatial Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Mehran Dadashzadeh 1
  • Alireza Mojtahedi 1
  • Javad Parsa 2
1 Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz,. Iran
2 Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Urmia Lake is the largest inland water body in Iran and the largest hyper-saline lake in the Middle East. In recent years, climate change, rainfall scarcity, increased cultivated areas in the related watershed, construction of dams and various other factors have all brought the lake's environment, hydraulic and water quality to critical condition (Zoljoodi and Didevarasl, 2014; Tourian et al., 2015; Fathian et al., 2016; Danesh-Yazdi and Ataie-Ashtiani, 2019). Moreover, the construction of the causeway has influenced the water flow in the lake, as a barrier to natural communication between the northern and southern parts. Changes in water flow conditions may affect water quality in two parts. Therefore, modeling of the lake water flow condition and its water level are crucial for identifying the problems. In the present study, the flow pattern and salinity distribution are simulated using a computational fluid dynamics model to investigate the hydrodynamic conditions and the impacts of causeway construction on Urmia Lake. Finally, to improve water exchange between the north and south parts, additional openings are proposed along the causeway. Then, the environmental impacts are evaluated for the preferred hydrodynamic modeling scenarios.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Causeway
  • Urmia Lake
  • Hydrodynamic modelling
  • Salinity distribution
  • Environmental impact assessment
  • Spatial analysis

مراجع

ابراری ر، "مطالعه گردش آب در دریاچه ارومیه"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1381.
بختیاری آ، زین‌الدینی م، احتشامی م، "مدل‌سازی تغییرات الگوی جریان و شوری در دریاچه ارومیه با استفاده از یک مدل سه‌بعدی"، دومین سمپوزیوم بین ­المللی مهندسی محیط ‌زیست، 1388.
دامن ­افشان ا، محمدی ع، مناف‌پور م، "شبیه‌سازی هیدرودینامیکی تغییرات دانسیته و شوری دریاچه ارومیه"، دهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، 1390.
رشیدی ابراهیم حصاری ا، عسگری فلاح ع، ایزدی م، "طراحی یک مدل سه‌بعدی عددی برای گردش آب در دریاچه‌ ارومیه و مقایسه‌ نتایج آن با مدل عددی دو بعدی Mike21"، هفتمین همایش بین­ المللی سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی، 1385.
صدرا، "مطالعات هیدرولیک و هیدرودینامیک و بررسی‌های زیست‌محیطی دریاچه ارومیه"، 1382.
طرح حفاظت از تالاب‌های ایران- ادارات کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی و شرقی، برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه، طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، 1389.
طرح حفاظت از تالاب‌های ایران- ادارات کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی و شرقی، گزارش کارگاه: زون‌بندی مدیریت پایدار دریاچه ارومیه، طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، 1387.
مرجانی ع ا، جمالی م، "مدل‌سازی سه‌بعدی تعادل آب و انتقال آب شوری در دریاچه ارومیه"، چهارمین کنگره ملّی مهندسی عمران، 1387.
Danesh-Yazdi M, Ataie-Ashtiani B, “Lake Urmia crisis and restoration plan: Planning without appropriate data and model is gambling”, Journal of Hydrology, 2019, 576, 639-651.
Fathian F, Modarres R, Dehghan Z, “Urmia Lake water-level change detection and modeling”, Modeling Earth Systems and Environment, 2016, 2 (4), 1-16.
Fernandez P, Delgado E, Lopez-Alonso M, Poyatos JM, “GIS environmental information analysis of the Darro River basin as the key for the management and hydrological forest restoration”, Science of the Total Environment, 2018, 613-614, 1154-1164.
González A, “GIS in Environmental Assessment: A Review of Current Issues and Future Needs”, Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 2012, 14 (01), 1-23.
International Association for Impact Assessment “Principle of Environmental Impact Assessment Best Practice”, 1999.
McHarg I, “A Comprehensive Highway Route Selection Method”, Highway Research Research, 1968, 246, 1-15.
Noble MM, Harasti D, Pittock J, Doran B, “Linking the social to the ecological using GIS methods in marine spatial planning and management to support resilience: A review”, Marine Policy, 108.
Raghuvanshi TK, Negassa L, Kala PM, “GIS based Grid overlay method versus modeling approach-A comparative study for landslide hazard zonation (LHZ) in Meta Robi District of West Showa Zone in Ethiopia”, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 2015, 18 (2), 235-250.
Rahman MR, Thakur PK, “Detecting, mapping and analysing of flood water propagation using synthetic aperture radar (SAR) satellite data and GIS: A case study from the Kendrapara District of Orissa State of India”, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 2018, 21 (1), 37-41.
Safavi S, Shamsai A, Saghafian B, Bateni SM, “Modeling Spatial Pattern of Salinity Using MIKE21 and Principal Component Analysis Technique in Urmia Lake”, Current World Environment, 2015, 10 (2), 626-633.
Soudi M, Ahmadi H, Yasi M, Sibilla S, Fenocchi A,  Hamidi SA, “Investigation over the capability of MIKE 3 flow model FM to simulate the hydrodynamics and salinity distribution of hypersaline lakes: Lake Urmia (Iran) as case study” Coastal Engineering Journal, 2019, 1-16.
Tourian MJ, Elmi O, Chen Q, Devaraju B, Roohi Sh, Sneeuw N, “A spaceborne multisensor approach to monitor the desiccation of Lake Urmia in Iran”, Remote Sensing of Environment, 2015, 156, 349-360.
Wathern P, “An introductory guide to EIA. In: P. Wathern (Ed.). Environmental Impact Assessment: Theory and Practice”, Unwin Hyman, Boston, MA. 1988, 332.
Zeinoddini M, Bakhtiari A, Ehteshami M, “Long-term impacts from damming and water level manipulation on flow and salinity regimes in Lake Urmia, Iran”, Water and Environment Journal, 2015, 29 (1), 71-87.
Zeinoddini M, Tofighi MA, Vafaee F, “Evaluation of dike-type causeway impacts on the flow and salinity regimes in Urmia Lake, Iran”, Journal of Great Lakes Research, 2009, 35 (1), 13-22.
Zoljoodi M, Didevarasl A, “Water-Level Fluctuations of Urmia Lake: Relationship with the Long-Term Changes of Meteorological Variables (Solutions for Water-Crisis Management in Urmia Lake Basin)”, Atmospheric and Climate Sciences, 2014, 4 (3), 358-368.
نشریه مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تبریز
دوره 51.3، شماره 104 - شماره پیاپی 104
پاییز 1400
آبان 1400
صفحه 41-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار