بررسی یک چارچوب مبتنی بر مدل سازی برای بهینه‌سازی مقطع عرضی سدهای خاکی مغزه دار

نوع مقاله : یادداشت پژوهشی

نویسندگان

1 گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه اراک

2 گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه اراک

چکیده

سدهای خاکی مغزه ­دار یکی از پرکاربردترین سدها می­ باشند که ساخت آن­ها از مقبولیت بالایی در بین طراحان سد برخوردار است. در این تحقیق یک متدولوژی برای بهینه­ سازی مقطع عرضی سد خاکی با هسته مرکزی قائم ارائه گردیده است. به این منظور از یک نرم ­افزار اجزاء محدود برای کنترل پایداری شیب، یک نرم ­افزار آماری جهت فرموله ­کردن ضریب اطمینان پایداری و نهایتاً یک الگوریتم فرا ابتکاری برای بهینه ­کردن مقطع عرضی سد خاکی استفاده شد. در ابتدا پس از صحت ­سنجی نرم­ افزار PLAXIS برای سد خاکی فرخی ­قائن و اطمینان از عملکرد مناسب آن، ضرایب اطمینان پایداری تحت شرط تراوش دائم برای 50 مدل فرضی سد که همه دارای پنجه وزنی و سکو بودند، استخراج گردید. در ادامه در نرم ­افزار SPSS، مدلی ریاضی برای محاسبه ضریب اطمینان پایداری به­ صورت یک تابع خطی از متغیرهای لحاظ­ شده به دست آمد. سپس با استفاده از نرم ­افزار MATLAB و پیاده­ سازی الگوریتم PSO، بهینه­ سازی مقطع عرضی سد خاکی با شرط کنترل پایداری بدنه سد انجام شد. تابع هدف، حداقل شدن مقطع عرضی سد و متغیرها شامل 17 مشخصه هندسی و تعدادی از مشخصات مصالح مصرفی در سد بود. درنهایت مدل بهینه بر روی سد فرخی قائن تست شد. نتایج کاهش 13 درصدی سطح مقطع عرضی و 138 هزار مترمکعبی حجم سد بهینه را نسبت به سد ساخته ­شده نشان داد که بیان­گر کارایی و تعمیم ­پذیری مدل بهینه بر روی هر سد خاکی با هسته قائم می­ باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of a modeling-based framework for optimizing the cross-section of cored earth dams

نویسندگان [English]

  • Nazanin Shahkarami 1
  • Shahriar Mokhtari 2
1 Deptartment of Civil Engineering, Arak University, Arak 38137, Iran
2 Deptartment of Civil Engineering, Arak University, Arak 38137, Iran
چکیده [English]

Cored earth dam is one of the most widely used dams, the construction of which is highly accepted among dam designers. The construction of these structures is very expensive, so optimizing the cost of design and construction of earth dams can be so helpful.
Today, many optimization problems cannot be solved in practice with traditional optimization methods due to their large size and complexity. For this purpose, metaheuristic algorithms can be used, of which PSO is one. In the present study, the cross-sectional optimization of earth dams as the main part of the dam cost has been investigated by controlling the stability of slope in steady-state seepage condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Optimization
  • Earth dam
  • PLAXIS
  • SPSS
  • PSO
  • Farrokhi-Qaen dam
رحیمی ح، "سدهای خاکی"، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1392.
قدوسی ح، وکیلی تنها ف، شاهوردی ک، "کاربرد الگوریتم فراکاوشی SCE و مدل LINGO11 در بهینه­سازی ابعاد سدهای خاکی (مطالعه موردی سد برزک)"، مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 1397، 49 (2)، 233-242.‎
کاخی م، نوری بیات م، "کاربرد روش یارانه‌ای در بهینه‌سازی طرح یک سد خاکی"، نشریه دانشکده فنی، دانشگاه تهران، 1387، 33 (4)، 21-35.
کیخا م، "بهینه‌سازی شکل گنبدهای فضا کار دولایه با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی عمران- سازه، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1385.
مریخ بیات ف، "الگوریتم‌های بهینه‌سازی فراابتکاری (همراه با کاربردهایی در مهندسی برق)"، انتشارات جهاد دانشگاهی زنجان، 1393.
منتصری م، دیمی­نیت ا، قزل سوفلو ع، "بهینه‌سازی ابعاد هسته رسی سدهای خاکی با استفاده از الگوریتم ژنتیک"، مجله دانش آب‌ و خاک، 1389، 20 (3)، 73-86.
مهندسین مشاور کاوش پی مشهد، "گزارش مطالعات احداث سد فرخی­ قائن"، وزارت نیرو- شرکت آب منطقه­ ای خراسان جنوبی، 1388.
نورزاد ر، رضاییان ا، "بهینه‌سازی مقطع سدهای خاکی با الگوریتم بهینه‌سازی جامعه مورچه ­ها"، ششمین کنگره‌ ملّی مهندسی عمران، سمنان،1390.
وفائیان م، "سدهای خاکی و سنگریز"، انتشارات ارکان دانش، 1397.
Brinkgreve R, “Plaxis: Finite element code for soil and rock analysis (Users Guide)”, Balkema, 2006.
Farzampour A, Salmasi F, Mansuri B, “Optimum size for clay core of alavian earth dam by numerical simulation”, Iranica Journal of Energy and Environment, 2014, 5, 240-246.
Kunqiang Z, Fusheng L, Lei S, Cong L, “The theoretical research and finite element analysis of toe weight on the earth and rockfill dam reinforcement”, 2012, 28, 744-749.
Murthy GSR, Murty KG and Raghupathy G, “Designing earth dams optimally”, 40th Anniversary Volume, IAPQR, 2013.
Roshani E, Farsadizadeh D, “Optimization of clay core dimensions in earth fill dams using particle swarm algorithm”, Journal of Civil Engineering and Urbanism, 2012, 2, 176-181.
Rezaeeian A, Davoodi M, Jafari MK, “Determination of optimum cross-section of earth dams using ant colony optimization algorithm”, Scientia Iranica, 2019, 26 (3), 1104-1121.