واسنجی چند ایستگاهه مدل ذوب برف رواناب (SRM) با استفاده از داده‌های سنجش از دور (مطالعه موردی: حوضه آجی‌چای)

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

2 پژوهشگر پسادکتری، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

چکیده

منابع آبی موجود و توانایی دسترسی به آن­ها روز به روز محدودتر می‌شود. به همین دلیل، اهمیت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب بیش‌ازپیش مشخص می‌گردد. پوشش برف در نواحی کوهستانی نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل بین ورودی و خروجی آب دارد. امروزه با توجه به مشکل کمبود آب و پیشرفت­ های صورت گرفته در زمینه‌ هیدرولوژی و مدیریت منابع آب در جهت مدیریت بهتر منابع برای آیندگان باید از مدل‌های شبیه‌سازی و پیش‌بینی موجود استفاده کرد و توسعه داد. یکی از مهم­ترین متغیر ها برای تخمین ذوب برف، مساحت پوشش برف می‌باشد که به‌منظور محاسبه آن می‌توان از فناوری‌های جدید سنجش از راه دور بهره برد. در این پژوهش سعی بر آن شد که با استفاده از مدل SRM (Snowmelt Runoff Model) درصد تأثیرگذاری ذوب برف بر روی جریان خروجی حوضه آجی­ چای برآورد شود. به این منظور با استفاده از پارامترهای ضرایب رواناب برف و باران که عدم قطعیت بالاتری نسبت به پارمترهای دیگر دارند، دو روش واسنجی چند ایستگاهه و تک ­ایستگاهه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت و جهت تخمین مساحت پوشش برف از تصاویر سنجده MODIS هشت­ روزه (MOD10A2) استفاده گردید. عملکرد مدل SRM بین سال‌های 1387 تا 1391 ارزیابی شد. نتایج شاخص R2 نشان‌دهنده بهبود عملکرد مدل در حالت واسنجی چندایستگاهه نسبت به روش تک­ ایستگاهه به­ طور میانگین 15% در طول دوره پنج ساله شبیه ­سازی می‌باشد و همچنین سهم ذوب برف در منطقه مورد مطالعه در ماه‌های فرودین و اردیبهشت به اوج خود می‌رسد و با افزایش دما سهم مذکور به ­تدریج کم­تر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Multi-station Calibration of Snowmelt Runoff Model (SRM) Using Remote Sensing Tools in Aji-Chay Basin, Iran

نویسندگان [English]

  • Vahid Nourani 1
  • Amin Afkhaminia 1
  • Soghra Andaryani 2
1 Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Global warming and climate change affect the depletion of available water resources and limited access to new resources in recent years. Due to these issues, the essential of managing water resources feels more than ever. Water resources have been one of the most important topics in recent years, and many types of researches have been done so far (Rulin et al., 2008). Snow is one of the essential factors in maintaining and sustaining people's livelihood. The snowmelt runoff model (SRM) is a degree-day based method. The SRM was presented to calculate the snowmelt impact on watershed daily runoff (Martinec, 1975). The SRM was successfully applied in some basins to simulate melt season runoff (Zhang et al., 2014; Tekeli et al., 2005). Multi-station calibration has been used in this study that is a useful way to overcome the limitations of Single-site calibration strategy (e.g. large scale basins with much spatial variability).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Snowmelt runoff simulation
  • multi-station simulation
  • MODIS
  • SRM
  • RS

مراجع

فتاحی ا، دلاور م، قاسمی ا، "شبیه‌سازی رواناب ناشی از ذوب برف در حوضه ­های کوهستانی با استفاده از مدل SRM مطالعه موردی حوضه آبریز بازیافت"، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیای، 1390، 20 (23)، 129-141.
مختاری مطلق پ، جوانی ب، شریفان ح، "برآورد رواناب حاصل از ذوب برف فصلی به کمک مدل SRM (مطالعه موردی: حوضه آبریز زیارت در استان گلستان)"، اولین همایش ملّی چالش ­های منابع آب و کشاورزی، اصفهان، انجمن ملّی آبیاری و زهکشی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، ۱۳۹2. https://www.civilica.com/Paper-CHWRA01-CHWRA01_077.html
نجف­ زاده ر، ابریشم ­چی ا، تجریشی م، طاهری آیینی ح، "شبیه ­سازی جریان رودخانه با مدل ذوب برف"، 1383، 15 (4)، 2-11.
Abudu S, Sheng Z, Cui C, Saydi M, Sabzi HZ, King JP, “Integration of aspect and slope in snowmelt runoff modelling in a mountain watershed, Water Science and Engineering”, 2016, 9 (4), 265-273.
Adnan M, Nabi G, Poomee MS, Ashraf A, “Snowmelt runoff prediction under changing climate in the Himalayan cryosphere: A case of Gilgit River Basin”, Geoscience Frontiers, 2017, 8, 941-949.
Andaryani S, Trolle D, Nikjoo MR, Rezaei Moghadam MH, Mokhtari D, “Forecasting near-future impacts of land use and climate change on the Zilbier river hydrological regime, northwestern Iran”, Environmental Earth Sciences, 2019, 78 (6), [188]. https://doi.org/10.1007/s12665-019-8193-4
Andersen J, Refsgaard JC, Jensen KH, “Distributed hydrological modelling of the Senegal River Basin-Model construction and validation”, Journal of Hydrology, 2001, 247, 200-214.
Bai J, Shen Zh, Yan T, “A comparison of single-site and multi-site calibration and validation: a case study of SWAT in the Miyun Reservoir watershed”, China. Frontiers of Earth Science, 2017, 11, 592-600.
Bekele EG, Nicklow JW, “Multi-objective automatic calibration of SWAT using NSGA-II”, Journal of Hydrology, 2007, 341 (3-4), 165-176.
Hall DK, Riggs GA, “Accuracy assessment of the MODIS snow products”, Hydrological Processes, 2007, 21 (12), 1534-1547.
Han P, Long D, Han Zh, Du M, Dai L, Hao X, “Improved understanding of snowmelt runoff from the headwaters of China's Yangtze River using remotely sensed snow products and hydrological modelling”, Remote Sensing of Environment, 2019, 224, 44-59.
Harshburger BJ, Karen SH, Von PW, Brandon CM, Troy RB, Rango A, “Evaluation of short-to-medium range stream flow forecasts obtained using an enhanced version of SRM”, Journal of the American Water Resources Association (JAWRA), 2010, 15 (1), 1752-1688.
Huang X, Liang T, Zhang X, Guo Zh, “Validation of MODIS snow cover products using Landsat and ground measurements during the 2001-2005 snow seasons over northern Xinjiang, China”, International Journal of Remote Sensing, 2011, 32 (1), 133-152.
Jain SK, Goswami A, Saraf AK, “Snowmelt runoff modelling in a Himalayan basin with the aid of satellite data”, Journal International Journal of Remote Sensing, 2011, 31 (24), 6603-6618.
Klein AG, Barnett AC, “Validation of daily MODIS snow cover maps of the Upper Rio Grande River Basin for the 2000–2001 snow year”, Remote Sensing of Environment, 2003, 86 (2), 162-176.
Lee S, Klein AG, Over TM, “A comparison of MODIS and NOHRSC snow-cover products for simulating streamflow using the Snowmelt Runoff Model”, Hydrological Processes, 2005, 19 (15), 2951-2972.
Li H, Wang J,“The snowmelt runoff model applied in the Upper Heihe River Basin”, Journal of Glaciology and Geocryology, 2008, 30 (5), 769-775.
Malcher P, Heidinger M, “Processing and data assimilation scheme for satellite snow cover products in the hydrological model”, Envi snow EVG1-CT, 2001, 00052.
Martinec J, “Snowmelt-runoff model for streamflow forcasts”, Nordic Hydrology, 1975, 6, 145-154.
Martinec J, Rango A, Roberts R, “Snowmelt Runoff Model (SRM) User’s Manual”, USDA Jornada Experimental Range, New Mexico State University, Las Cruces, NM 88003, USA, 2008.
Martinec, J, Rango, A, Roberts, RT, “Snowmelt Runoff Model for Windows (WinSRM)”, United States Department of Agriculture, 2019. https://data.nal.usda.gov/dataset/snowmelt-runoff-model-windows-winsrm.
Ringgs GA, Hall DK, “MODIS Snow Products Collection 6 User Guide”.
https://nsidc.org/sites/nsidc.org/files/files/MODIS-snow-user-guide-C6.pdf, 2016.
Rulin O, Liliang R, Weiming C, Zhongbo Y, “Application of hydrological models in a snowmelt region of Aksu River Basin”, Water Science and Engineering, 2008, 1 (4), 1-13.
Saeidifarzad B, Nourani V, Aalami MT, Chau KW, “Multi-site calibration of linear reservoir based geomorphologic rainfall-runoff models”, Water, 2014, 6 (9), 2690-2716.
Saydi M, Ding JL, Sagan V, Yan Q, “Snowmelt modeling using two melt-rate models in the Urumqi river watershed, Xinjiang Uyghur Autonomous Region, China”, Journal of Mountain Science, 2014, 16, 2271-2284.
Seidel K, Martinec J, “Hydrological applications of Satellite Snow Cover mapping in the swiss Alps”, Proceedings of Earsel-Lissig-Workshop Observing Our Cryosphere from Space, 2002, 79-87.
Singh P, Spitzbart G, Hübl H, Weinmeister HW, “Hydrological response of snowpack under rain-on-snow events: a field study”, Journal of Hydrology, 1997, 202 (1-4), 1-20.
Tekeli AE, Akyürekb Z, Şorman A, Şensoy A, Şorman AÜ, “Using MODIS snow cover maps in modeling snowmelt runoff process in the eastern part of Turkey”, Remote Sensing of Environment, 2005, 97, 216-230.
Vafakhah M, Nouri A, Alavipanah SK, “Snowmelt-runoff estimation using radiation SRM model in Taleghan watershed”, Environmental Earth Sciences, 2015, 73 (3), 993-1003.
Zhang G, Xie H, Yao T, Li H, Duan S, “Quantitative water resources assessment of Qinghai Lake basin using Snowmelt Runoff Model (SRM)”, Journal of Hydrology, 2014, 519, 976-987.
Fazel N, Torabi Haghighi A, Kløve B, “Analysis of land use and climate change impact by comparing river flow records for headwater and lowland reaches”, Global and Planetary Change, 2017, 158, 47-56.
نشریه مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تبریز
دوره 51.4، شماره 105 - شماره پیاپی 105
زمستان 1400
دی 1400
صفحه 119-130

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار