بررسی عددی تأثیر تغییر در پارامترهای هندسی و هیدرولیکی مخزن و رسوبات بر میزان رسوب زدایی هیدرولیکی تحت‌فشار مخازن سدهای ذخیره ای

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز- شرکت مهندسین مشاور فرازآب

2 گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز

3 گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

4 گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد

چکیده

عملیات رسوب­ زدایی هیدرولیکی تحت‌فشار به ­عنوان یکی از مهم ­ترین روش ­های مبارزه با رسوب مخازن سدها متأثر از عوامل و متغیرهای متعدد سد و مخزن می ­باشد که جهت حصول بهترین نتیجه ممکن از انجام عملیات مطالعه و بررسی آن­ها الزامی می­ باشد. در تحقیق حاضر به ­روش عددی سه ­بعدی با استفاده از نرم­ افزار FLOW- 3D، تأثیر تغییر در تراز رسوبات انباشته شده در مخزن، اندازه قطر متوسط رسوبات، یکنواختی و غیریکنواختی دانه ­بندی رسوبات انباشته شده و نیز تعداد کارکرد همزمان دریچه‌های عمقی در زمان عملیات فلاشینگ تحت‌فشار به ­عنوان پارامترهای سد و رسوبات بر هندسه و حجم مخروط رسوب ­شویی شبیه ­سازی گردید. نتایج حاصل شده بیانگر آن بود که در تراز آب مخزن ثابت و نیز دبی خروجی ثابت از هر دریچه عمقی، ابعاد و حجم مخروط رسوب­ زدایی با افزایش تراز رسوبات، افزایش تعداد دریچه ­ها و کاهش قطر رسوبات، افزایش می­ یابد؛ به­ طوری ­که جهت احیای هر چه بیش­تر حجم از بین رفته مخزن در اثر رسوب ­گذاری بهتر است عملیات رسوب­زدایی تحت‌فشار در حالت حداکثر تراز انباشت رسوبات با قطر کم­تر و کارکرد هم ­زمان حداکثر تعداد دریچه ­های تحتانی سد انجام گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Numerical Study on the Impact of Geometric and Hydraulic Parameters on Hydraulic Sedimentation in Storage Dam Reservoirs

نویسندگان [English]

  • Yousef Hasanzadeh 1
  • Nazila Kardan 2
  • Mostafa Roshdi 3
  • Mehdi Komasi 4
1 Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz- Farazab Consulting Engineers, PMO, Tabriz, Iran
2 Department of Civil Engineering, Faculty of Engineering, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
3 Faculty of Civil Engineering, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
4 Department of Civil Engineering, Faculty of Engineering, University of Ayatollah ozma Borujerdi, Borujerd
چکیده [English]

Given the significant rate of sediment accumulation in reservoirs and the urgent requirement for additional storage space due to the impracticability of constructing new reservoirs, multiple methods have been explored and implemented to assess sediment deposition, regulate sediment inflow, and facilitate sediment flushing while considering their downstream implications. Hydraulic sediment removal is a highly efficient method for recovering occupied reservoir volume without incurring exorbitant costs linked to mechanical sediment removal methods, thereby achieving enhanced operational efficiency. In this approach, erodible sediments accumulated within the reservoir are targeted for removal by opening deep gates, thereby inducing erosion and facilitating the extraction of a portion of the sediment. This can be accomplished through two approaches: under pressure, where the reservoir water level remains unaffected, and by decreasing the reservoir water level to align with that of the river.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hydraulic flushing of sediments under pressure
  • Descaling cone
  • Storage dams
  • Flow-3D software

مراجع

اقبالی، س، بهاروند ایران­ نیا ی، "مزایا و معایب روش‌های رسوب­ زدایی سدهای مخزنی"، مجله نخبگان علوم و مهندسی، 1396، 2 (2)، 410-416.
پیکانی پ، دریایی م، کاشفی­ پور س م، "تأثیر استفاده از تک­ پایه مربعی بالادست روزنه در رسوب‌شویی تحت‌فشار، انجمن هیدرولیک ایران، نشریه هیدرولیک، 1399، 15 (1)، 61-74.
توفیق س، ولی سامانی ج م، ایوب زاده س ع، "رسوب شویی تحت‌فشار با توسعه مجرای تخلیه کننده تحتانی در مخزن سد"، مجله علمی- پژوهشی عمران مدرس، 1394، 15 (2)، 127-136، 206.
حسن ­زاده ی، "هیدرولیک رسوب مخازن، چاپ اول، وزارت نیرو، کمیته ملّی سدهای بزرگ ایران، 1389.
خسرونژاد ع، پرورش ریزی ع، "مکانیک رسوب در آبراهه­ های روباز و مخازن سدها"، چاپ دوم، انتشارات نوآور، 1397.
رسولی ع ا، بردبار ا، کمان بدست ا ع، مسجدی ع، حیدرنژاد م، "تأثیر نوع رسوبات بر حفره رسوب ­شویی ایجاد شده در رسوب ­شویی تحت‌فشار"، نشریه علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 1397، 13 (44)، 83-89 و 10.
سازمان برنامه و بودجه، "راهنمای کاربرد مدل­ های ریاضی در رسوب ­گذاری و رسوب ­زدایی مخازن سدها"، معاونت فنی، امور زیربنایی و تولیدی امور نظام فنی و اجرایی گشور، وزارت نیرو، دفتر استانداردها و طرح ­های آب و آبفا، 1396.
شمسی لاهیجانی ا، پوربخشیان س، "تخلیه رسوبات ته­نشین شده در مخازن سدها به­ روش معلق کردن رسوب، شانزدهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، 1396.
قاسم زاده ف، "شبیه ­سازی مسائل هیدرولیکی در FLOW- 3D"، چاپ سوم، انتشارات نوآور، 1397.
کریمی س، مهتابی ق، "تأثیر آرایش شعاعی صفحات مستغرق در افزایش راندمان رسوب ­شویی مخزن سد"، نشریه دانش آب و خاک، 1397، 28 (2)، 43-56.
مدیرزاده س و، زراتی ا ر، "بررسی و مقایسه فرمول ­های ارائه شده جهت محاسبه حجم و ابعاد مخروط حاصل از رسوf ­شویی هیدرولیکی تحت ‌فشار"، شانزدهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، 1396.
وزارت نیرو، "راهنمای مطالعات رسوب­ گذاری و رسوب‌زدایی مخازن سدها"، نشریه شماره 589، معاون برنامه ­ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، 1391.
Ahadpour Dodaran A, Kil Park S, Mardashti A, Noshadi M, “Investigation of dimension changes in under pressure hydraulic sediment flushing cavity of storage dams under effect of localized vibrations in sediment layers”, International Journal of Ocean System Engineering, 2012, 2 (2), 71-81.
Althaus J, Cesare G, Schleiss A, “Sediment Evacuation from Reservoirs through Intakes by Jet-Induced Flow”, Journal of Hydraulic Engineering, 2014, 41 (2), 04014078-1-04014078-9.
Ahn J, Yang CT, Boyd PM, Pridal DB, Remus JSI, “Numerical modeling of sediment flushing from lewis and clark lake”, International Journal of Sediment Research, 2013, 28 (2), 182-193.
Castillo LG, Carrillo JM, Alvarez MA, “Complementary methods for determining the sedimentation and flushing in a reservoir”, Journal of Hydraulic Engineering ASCE, 2015, 05015004,1-10.
Chaudhary HP, Neena Isaac, Tayade S B, Boshekar VV, “Integrated 1D and 2D numerical model simulations for flushing of sediment from reservoirs”, ISH Journal of Hydraulic Engineering, 2018. DOI:10.1080/09715010.2018.1423580
Emamgholizadeh S, Bina M, Fathi-Moghadam M, Ghomeyshi M, “Investigation and evolution of the pressure flushing through storage reservoir, ARPN Journal of Engineering and Applied sciences, 2006, 1 (4), 7-16.
Emamgholizadeh S, Fathi-Moghdam M, “Pressure Flushing of Cohesive Sediment in Large Dam Reservoirs”, Journal of Hydrologic Engineering, 2014, 19, 674-681.
Esmaeili T, Sumi Tetsuya A, Kantoush S, Kubota Y, Haun S, Rüther N, “Three-dimensional numerical study of free-flow sediment flushing to increase the flushing efficiency: a case-study reservoir in Japan”, Water Journal-MDPİ, (900), 2017. Doi:10. 3390/w9110900
Fan J, Morris LG, “Reservoirs sedimentation 2: reservoir desiltation and long-term storage capacity”, Journal of Hydraulic Engineering, 1992, 118 (3), 370-384.
Fathi-Moghadam M, Emamgholizadeh S, Bina M, Ghomeshi M, “Physical modelling of pressure flushing for desilting of non-cohesive sediment”, Hydraulic Research, 2010, 48 (4), 509-514.
FLOW-3D, version 9.3., Flow Science, Inc. 2008.
Haghjouyi H, Rahimpour M, Qaderi K, Sameh A, “Experimental study on the effect of bottomless structure in front of a bottom outlet on a sediment flushing cone”, İnternational Journal of Sediment Research, 2020, 36 (3), 335-347.
Hassanzadeh Y, “The removal of reservoir sediment”, Water International, 1995, 20 (3), 151-154.
Hassanzadeh Y, “Hydraulics of sediment transport, book chapter in Hydrodynamics: Theory and Model”, Intech, 2012, 23-58.
Haun S, Olsen NRB, “Three-dimensional numerical modelling of reservoir flushing in prototype scale”, International Journal of River Basin Management, 2012, 10 (4), 341-349.
Idrees MB, Lee JB, Kim D, Kim TW, “Complementary modeling approach for estimating sedimentation and hydraulic flushing parameters using artificial neural networks and RESCON2 Model”, KSCE Journal of Civil Engineering, 2021.
DOI:10.1007/s12205-021-1877-9
Ji U, Julien PY, Park SK, “Sediment flushing at the nakdong river estuary barrage”, Journal of Hydraulic Engineering ASCE, 2011, 137 (11), 1522-1535.
Kamble SA, Kunjeer PS, Sureshkumar B, Neena Isaac, “Hydraulic model studies for estimating scour cone development during pressure flushing of reservoirs”, ISH Journal of Hydraulic Engineering, 2017. DOI:10.1080/09715010.2017.1381577
Khosronejad A, Ashrafzadeh A, Vazifedoust M, “Numerical modeling of flushing process in Dez dam reservoir by HR Wallingford method”, World Environmental and Water Resources Congress: Great Rivers ASCE, 2009, 3036-3042.
Lai JS, Shen HW, “Flushing sediment through reservoirs”, Journal of Hydraulic Research, 1996, 34 (2), 237-255.
Liu J, Minami S, Otsuki H, Liu B, Ashida K, “Prediction of concerted sediment flushing”, Journal of Hydraulic Engineering, 2004, 130 (11), 1089-1096.
Madadi MR, Rahimpour M, Qaderi K, “Improving the pressurized flushing efficiency in reservoirs: an experimental study”, Water Resource Management, DOI:10.1007/s11269-017-1770-y
Moridi A, Yazdi J, “Sediment flushing of reservoirs under environmental considerations. water resources management, 2017, 31 (6), 1899-1914.
Olsen N, “Two-dimensional numerical modelling of flushing processes in water reservoirs”, Hydraulic Research, 1999, 37 (1), 3-16.
Rehman H, Chaudhry MA, Naeem UA, Hashimi HN, “Performance evaluation of 1-d numerical model hec-ras towards modeling sediment depositions and sediment flushing operations for the reservoirs”, Environ Monit Assess, 2018, 190 (433), 1-18.
Sawadogo OR, Basson G, Schneiderbauer S, “Physical and coupled fully three-dimensional numerical modelling of pressurized bottom outlet flushing process in reservoirs”, International Journal of Sediment Research, 2019, 34, 461-474.
Wen Shen H, “Flushing Sediment Through Reservoirs”, Journal of Hydraulic Research, 1999, 37 (6), 743-758.
نشریه مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تبریز
دوره 54.2، شماره 115 - شماره پیاپی 115
تابستان 1403
شهریور 1403
صفحه 53-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار