بررسی پدیده کاویتاسیون در محل تغییر شیب تنداب سرریز سد سورک با استفاده از مدل فیزیکی

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، دانشگاه شهرکرد

2 گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

چکیده

وقوع کاویتاسیون در شوت سرریزها یکی ازعوامل تخریب سدها می‌باشد. محلهای تغییر شیب در تنداب سرریزها بدلیل جدایش جریان، یکی از مواردی است که احتمال وقوع یا تشدید این پدیده را افزایش می‌دهد. در تحقیق حاضر پدیده کاویتاسیون در تنداب سرریز سد سورک که دارای یک تغییر شیب ناگهانی است، با استفاده از مدل فیزیکی بررسی شده است. مدل از جنس پلکسی گلاس با مقیاس 1:50 ساخته شد و تشابه دینامیکی مدل با برابر قراردادن عدد فرود بین مدل و نمونه اصلی برقرار شد. آزمایش‌ها در 5 دبی متفاوت انجام گرفت و پارامتر‌های فشار، سرعت و عمق جریان در دو محور مرکزی و کنار دیواره برداشت گردید. نتایج نشان داد شاخص کاویتاسیون در دبی سیلاب طراحی از تاج سرریز به سمت پائین‌دست روند نزولی داشته، بطوریکه این عدد در نقطه شروع شوت سرریز برابر 4.19 بوده و در انتهای شوت یعنی نقطه‌ای که به حوضچه آرامش منتهی می‌شود به 0.248 می‌رسد. در محل تغییر شیب نیز عدد کاویتاسیون برابر 0.38 بدست آمد ولی پس از نقطه تغییر شیب، روند کاهش عدد کاویتاسیون تند تر گردید. براین اساس عدد کاویتاسیون سرریز سد سورک در محدوده‌ای قرار می‌گیرد که در این بازه طبق توصیه فالووی برای پیشگیری از خطر وقوع کاویتاسیون نیاز است نامنظمی‌ها موجود در سطح بتن تنداب سرریز، بر طرف و سطح بطور کامل صاف و صیقلی گردد. با توجه به اینکه سطح بتن فعلی سرریز سورک نامنظم بوده و زبر می‌باشد، لذا براساس یافته‌های این تحقیق انجام اقدامات اصلاحی بر روی سرریز این سد ضروری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of cavitation in location of change slope Surk Dam spillway using hydraulic lab modeling

نویسندگان [English]

  • Hossein Samadi- Boroujeni 1
  • Sohail Abbasi 1
  • Rouhallah Fatahi Nafchi 2
  • Behzad Ghorbani 1
1 Water Resources Research Center, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
2 Water Engineering, Agriculture College, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Cavitation is one of the hydraulic phenomena that its occurrence caucus destroying the hydraulic structures. Chute spillway is an example of hydraulic structures that cavitation may be occurred. In this work, cavitation in chute spillway of Surk dam, which it have a rapidly change slope in chute path, has been studied using physical modeling. The physical model was made by plexiglass with scale of 1:50 and dynamic similarity between the model and the prototype was considered based on Froude number. The experiments were conducted in 5 different flow rates and pressure, velocity and flow depth were measured in the central axis and side of the wall. In this study, Falvey criterion (1990) was used for commenting of cavitation index. The results showed that the calculated cavitation index was in range of 0.25 to 1.8. In this range Falvey recommended to prevent the risk of cavitation, it is required the concrete surface of the chute spillway should be lining with a smooth materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surk dam
  • Cavitation
  • Spillway
  • physical model

مراجع

دورقی ا، "رفتار هیدرولیکی آب بر روی سرریز اوجی سه­دهانه و تعیین رابطه دبی- اشل و بهینه­سازی دیواره­های هدایت (مطالعه موردی سد بالارود)"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1388.
عارف­پور م، "بررسی هیدرو دینامیک جریان و منحنی تراژکتوری جت پایین­دست در پرتابه جامی شکل (مطالعه موردی سد بالا رود)"، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز، 1388.
مهری م، "مدل‌سازی رفتار هیدرولیکی جریان روی سرریز سد بالا رود با مقیاس کوچک"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1385.
نصراصفهانی م ج، شفاعی بجستان م، "بررسی پدیده کاویتاسیون در حوضچه آرامش با بستر زبر و پله ناگهانی"، نشریه هیدرولیک، 1392، 8 (2)، 40-29.
هاشمی ا ف، خوسروجردی ا، صدقی ح، "بررسی نوسان­های فشار و احتمال وقوع کاویتاسیون داخل شیار دریچۀ کشویی تحتانی سد گتوند"، نشریه دانش آب و خاک، 1392، 22 (3)، 183-194.
Ball JW, ‘‘Cavitation from surface Irregularities in high velocity flow’’, American Society of Civil Engineers, 1976, 102 (9), 1283-1297.
Boes R, Hager WH, ‘‘Two-phase characteristics of stepped spillways’’, Journal of Hydraulic Engineering, 2003, 129 (9), 661-670.
Darren Hinton PE, Brian Hughes MA, Ed Zapel MS, ‘‘Scott Dam Spillway- Comparing Physical Model Study Results’’, Paper Presented Hydro Vision Conference, July, 2015, 15-17.
Falvey, ‘‘Cavitation in chut and spillway [Engineering Monograph No. 42]’’, United States Department of The Interior-Bureau Of Reclamation, Denever, Colorado, 1990.
Falvey, ‘‘Predicting cavitation in tunnel spillway’’, Water Power and Dam Construction, 1982, 34 (8), 13-155.
Gonzalez AC, Chanson H, ‘‘Scale effects in moderate slope stepped spillways experimental studies in air-water flows’’, In the 8th National Conference on Hydraulics in Water Engineering. Gold Coast. Australia, 2004.
Inozemtsev YP, ‘‘Cavitation destruction of concrete and protective facings under natural conditions’’, Power Technology and Engineering, 1969, 3 (1), 24-29.
Johnson VE, ‘‘Mechanics of cavitation’’, Tran American Society of Civil Engineerss, Journal of Hydraulic Engineering, 1963, 89 (3), 251-275.
Kamanbedast A, Bahmani M, Aghamajidi R, ‘‘The Effect of Surface Roughness on Discharge Coefficient and Cavitations of Ogee Spillways Using Physical Models’’, Journal of Applied Science and Agriculture 2014, 9 (6), 2442-2448.
Peltier Y, Dewals P, Archambeau M, Pirotton S, Erpicum, ‘‘Pressure and velocity on an ogee spillway crest operating at high head ratio: experimental measurements and validation’’, 2nd International Workshop on Hydraulic Structures: Data Validation (IWHS), Coimbra, Portugalia, 2015.
Rajasekhar P, Santhosh YVG, Soma Sekhar S, ‘‘Physical and Numerical Model Studies on Cavitation Phenomenon-A Study on Nagarjuna Sagar Spillway’’, International Journal of Recent Development in Engineering and Technology, ISSN 2014, 2 (1), 2347-6435.
Savage BM, Johnson C, ‘‘Flow over ogee spillway: Physical and numerical model case study’’, Journal of Hydraulic Engineering, 2001, 127, 640-649.
Zandi Goharrizi F, Azhdary Moghadam M, Parchami A, ‘‘Fuzzy Predicting Model for Cavitation in Chute Spillways’’, Global Journal of Scientific Researches, 2014, 2 (1), 12-20.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار